Công nghệ AI là gì? Tìm hiểu từ A-Z về trí tuệ nhân tạo

Trong những năm gần đây, cụm từ trí tuệ nhân tạo hay còn gọi là AI không còn xa lạ với người dùng công nghệ. Từ những ứng dụng cơ bản như trợ lý ảo, dịch văn bản tự động cho đến những hệ thống phức tạp như xe tự lái hay phân tích dữ liệu lớn, AI đang hiện diện khắp nơi và dần trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hiện đại. Tuy nhiên, để hiểu rõ công nghệ AI là gì, hoạt động như thế nào, và tại sao nó lại có tầm ảnh hưởng sâu rộng như vậy, chúng ta cần đi sâu hơn vào khái niệm cũng như các lĩnh vực liên quan.

AI (trí tuệ nhân tạo) chỉ là một loại chương trình thông minh hay là một cỗ máy có thể hoài đáp các câu hỏi. Nó còn là một hệ sinh thái tinh anh nơi máy móc được huấn luyện để thu thập dữ liệu, phân tích và đưa ra kết quả gần giống như con người. Nói cách khác, AI chính là bước tiến lớn trong hành trình biến những thiết bị vô tri trở nên “hiểu chuyện” và có thể tương tác linh hoạt với môi trường xung quanh.

Khái niệm cơ bản về công nghệ AI

Công nghệ AI là gì? Nói dễ hiểu, AI (trí tuệ nhân tạo) không phải là một ứng dụng cụ thể hay là một robot có thể giao tiếp, mà AI còn là một lĩnh vực kỹ thuật được phát triển để hỗ trợ hệ thống máy tính có thể thu nhận thông tin, xử lý thông tin và phản ứng có chủ đích rõ ràng một điều mà thực tế chỉ con người mới thực hiện được. Điểm cốt lõi của AI là khả năng mô phỏng hành vi trí tuệ như nhận biết, suy luận, và học hỏi thông qua quá trình tích lũy dữ liệu và cải tiến theo thời gian.

Bên trong công nghệ AI là một tập hợp các kỹ thuật đa dạng, trong đó đáng chú ý nhất là học máy (machine learning)  nơi máy móc được training để hiểu các quy luật ẩn trong dữ liệu sau đó tự điều chỉnh để trả kết quả có giá trị. Một nhánh sâu hơn của học máy là học sâu (deep learning), lấy cảm hứng từ cấu trúc mạng nơ-ron trong não người để giúp máy nhận diện hình, tiếng động (âm thanh), hay các ngôn ngữ một cách trông được ít nhân tạo hơn. Thay vì chỉ làm theo các lệnh cứng nhắc như trước đây, AI cho phép thiết bị thích nghi với dữ liệu mới và môi trường thay đổi. Tuy là như thế, không giống như con người ta sẽ có cảm tính và linh cảm, AI chỉ có thể dựa trên các mô hình suy tính và luận lý, điều này có thể khiến AI mạnh trong việc phân tích khối lượng dữ liệu to lớn, nhưng vẫn sẽ có giới hạn trong việc hiểu hay ra kết quả mang tính nhân văn.

Các nhóm công nghệ AI nổi bật trên thị trường

Mặc dù AI nghe có vẻ đơn nhất, nhưng trên thực tế thì AI gồm nhiều mức độ khác nhau, mỗi mức độ có khả năng và phạm vi ứng dụng riêng. Phân chia rõ ràng các loại AI giúp con người ta dễ nhận thức được mức độ và khả năng tận dụng của các loại trong đời sống.

AI giới hạn (AI hẹp)

Loại trí tuệ nhân tạo này hiện đang chiếm ưu thế trong các ứng dụng thực tế. AI giới hạn được tạo ra để thực hiện nhiệm vụ cụ thể và thường chỉ dùng tốt trong một lĩnh vực duy nhất. Ví dụ có thể kể đến các trợ lý ảo như trợ lý giọng nói, công cụ dịch tự động, hay thuật toán đề xuất nội dung trên các nền tảng giải trí. Các hệ thống này nhìn có vẻ hoạt động tốt, nhưng thực chất chỉ là một sản phẩm của việc xử lý dữ liệu lớn theo một cách có cấu trúc chưa có sự nhạy bén vượt ra ngoài phạm vi đã được lập trình.

AI toàn diện (AI tổng quát)

Khác với AI giới hạn, loại AI này hướng đến việc phát triển một hệ thống có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau, tương đương với khả năng suy nghĩ và thích ứng của con người. Mặc dù hiện nay AI tổng quát còn nằm trong khuôn khổ nghiên cứu, nhưng nó được xem là chỉ tiêu phấn đấu lớn nhất của ngành AI:xây dựng một trí tuệ máy có khả năng học hỏi, lập luận và thích nghi như con người thật trong các hoàn cảnh khác nhau.

AI vượt trội (Siêu trí tuệ nhân tạo)

Loại AI này nằm ở mức cao nhất trong thang bậc phát triển một viễn cảnh nơi máy móc không chỉ sánh ngang mà còn vượt trội hơn con người về nhiều khía cạnh như suy nghĩ, tria tưởng tượng hay thậm chí là linh cảm. Siêu trí tuệ nhân tạo cho đến giờ vẫn là định nghĩa mang tính giả thiết hay được đề cập trong các câu chuyện đời sống về sau hay các tiểu thuyết mang tính khoa học viễn tưởng. Tuy nhiên, không ít chuyên gia đã lên tiếng về sự cần thiết của việc kiểm soát chặt chẽ nếu một ngày nào đó loại AI này thật sự ra đời.

Vai trò của AI trong đời sống thường nhật

Dù có để ý hay không, trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang dần xâm nhập vào các ngõ ngách của cuộc sống hàng ngày. Không chỉ trong các tổ chức doanh nghiệp thí nghiệm hay là những tập đoàn về công nghệ nhân tạo hàng đầu, AI bây giờ đã thành thứ cần thiết trong những khía cạnh trong đời sống của ta ta hằng ngày.

Trong lĩnh vực y tế

 

Ở môi trường chăm sóc sức khỏe, AI được ứng dụng để hỗ trợ các bác sĩ chẩn đoán bệnh chính xác hơn thông qua việc phân tích hình ảnh y khoa như phim chụp CT, MRI.

Ngoài ra, AI còn giúp dự đoán nguy cơ mắc bệnh dựa trên hồ sơ sức khỏe, đưa ra phác đồ điều trị cá nhân hóa và theo dõi tiến trình hồi phục của bệnh nhân. Nhờ có thể xử lý nguồn thông tin to lớn mà không mất nhiều thời gian, công nghệ AI không chỉ giúp nâng cao tính chính xác mà còn giúp tiết kiệm thời giờ, điều mà con người không phỉa lúc nào cũng có thể đảm bảo chắc chắn được.

Trong ngành tài chính và ngân hàng

AI giúp các tổ chức tài chính kiểm soát rủi ro bằng cách phân tích hành vi người dùng để phát hiện sớm các dấu hiệu gian lận. Ngoài ra, các thuật toán học máy còn được dùng để đánh giá hồ sơ tín dụng, dự đoán xu hướng thị trường hoặc cá nhân hóa gói sản phẩm phù hợp với từng khách hàng. Trợ lý AI trong ngân hàng điện tử thậm chí còn có thể trả lời các thắc mắc cơ bản 24/7 mà không cần sự can thiệp của nhân viên thật.

Trong đời sống hàng ngày

Từ chức năng mở điện thoại thông minh bằng Face ID, điều hành những căn nhà thông minh bằng hỗ trợ giọng nói cho đến khả năng lựa chọn nhạc dựa vào thói quen trên các ứng dụng nghe nhạc online. Tất cả đều có sự tham gia âm thầm nhưng hiệu quả của AI. Thậm chí, khi bạn xem một video đề xuất, mua hàng online hay đặt xe công nghệ, thuật toán phía sau đang phân tích hành vi của bạn để liên kết hài hòa ở mức tốt nhất dành cho trải nghiệm của bạn.

Cơ hội phát triển và thách thức đi kèm của công nghệ AI

Sau khi đi qua toàn cảnh về khái niệm, phân loại, ứng dụng và những thách thức tiềm ẩn, có thể thấy rằng trí tuệ nhân tạo không còn là thứ lạ lùng hay là chỉ có thể thấy xuất hiện ở các phim có mức đầu tư khủng với hàng triệu đô la . AI đang hiện diện rõ ràng trong cuộc sống thường ngày từ những điều nhỏ nhặt như gợi ý mua hàng cho đến các quyết định mang tính chiến lược trong doanh nghiệp hay y học.

Tuy vậy, cũng như bất kỳ công nghệ đột phá nào, AI mang trong mình cả cơ hội lẫn rủi ro. Tận dụng tốt năng lực của AI yêu cầu không chỉ ở khả năng về kỹ thuật mà còn cần sự tỉ mỉ trong cách tận dụng để chắc chắn là công nghệ AI tạo ra để phục vụ con người ta chứ không phải làm giảm đi giá trị cần thiết và thiết thực ở con người.

Hiểu đúng về công nghệ AI là bước khởi đầu quan trọng. Dựa vào đó, mỗi người, nhóm hay cả một đất nước có thể đưa ra những chọn lọc phù hợp để đồng hành cùng sự phát triển của AI một cách vững chắc và có bổn phận.

Kết luận

Công nghệ AI không còn là khái niệm xa lạ mà đã và đang len lỏi vào từng ngóc ngách của đời sống hiện đại. Từ những tiện ích nhỏ nhất trong sinh hoạt hàng ngày đến các giải pháp mang tính đột phá trong công nghiệp, giáo dục hay y tế, AI đang mở ra nhiều cơ hội đổi mới đáng kể. Tuy nhiên, đi kèm với tiềm năng đó là những thách thức cần được nhận diện và giải quyết kịp thời. Việc ứng dụng AI một cách thông minh, có định hướng sẽ là yếu tố then chốt quyết định cách mà nhân loại tận dụng được sức mạnh từ công nghệ này trong tương lai. Hy vọng qua bài viết này TECHFIT đã cung cấp cho bạn nhiều thông tin hữu ích để giúp bạn hiểu rõ được về khái niệm đầy đủ nhất về công nghệ ai là gì.